۴.۷/۵ - (۲۴ امتیاز)

نبوغ یک معماری

زاها حدید یکی از معماران بزرگ تاریخ و تنها زن معمار مسلمان در جهان بود که موفق به اخذ جایزه معماری پریتزکر(Pritzker) یا همان نوبل معماری در سال ۲۰۰۴ شد. او با این جایزه توانست به مرحله ای نفوذ کند که صدها سال تحت سلطه مردان بوده است.

برای دیدن بیوگرافی معماران دیگر به صفحه معمار معروف مراجعه کنید.

وی در سال ۲۰۰۶ مدال طلای سلطنتی را از ملکه انگلستان دریافت نمود . زنی بسیار پیچیده که سبک خودش را در معماری داشت. او با بی توجهی به هنجارها و تغییر در نحوه نگرش، سازه هایی خارق العاده را طراحی نموده است.

حتما بخوانید : زندگی نامه والتر گروپیوس

خاطرات شیرین بغداد

زاها حدید کیست

ساختمان های زاها حدید اغلب با خاطرات کشورش تکامل می یافتند. او در ساخت بزرگترین آسمان خراش آفریقا ، نخل های سر به فلک کشیده بغداد را در ذهنش تداعی می کرد. هنگامی که نور نیل فام ماه از لابلای شاخه هایش بر صورت می تابید منظره ای بی بدیل را خلق می کرد. وقتی طرح خانه اوپرای گوانگ ژو(Guangzhou) را اتود می زد آسمان زیبای پشت بام خانه پدری را به یاد می آورد. ستاره ها در آسمان شب سوسو می زدند و هوا سرشار از عطر خوش بهار نارنج بود.

زاها حدید برای ساخت برج اپوس(opus)  دبی، چمنزارهای پر پیچ و تاب سرزمین مادری را در ذهن مرور می کرد. هر سال با فرا رسیدن فصل بهار این چمن ها رقص کنان از دل خاک می روییدند. او به سنگ های جویبار دجله نگاه کرد و موزه ریور ساید (river side) را در اسکاتلند ساخت تا شبیه به سنگریزه های داخل آب باشند. هنوز دانه های یاقوتی تسبیح پدربزرگش را به یاد می آورد و برای ساخت کهکشان سوهو(soho)  از آن استفاده کرد.

تولد یک اسطوره

آثار زاها حدید

زاها حدید در ۳۱ اکتبر ۱۹۵۰ در شهر بغداد ، از پدری اقتصاد دان و ثروتمند و مادری هنرمند متولد شد. او کوچکترین فرزند و تنها دختر خانواده بود.

وی اینگونه از خاطراتش می گوید: از سن ۱۱ سالگی به معماری علاقه پیدا کردم. این علاقه نشئت گرفته از سفرهایی بود که در کودکی همراه با خانواده به شهرهای باستانی سومر در جنوب عراق داشتم. یکی از دوستان پدرم که معمار بود، همیشه طرح ها و ماکت هایش را به منزلمان می آورد . دیدن آن ها حسی خوب را به من منتقل می کرد و از همان روز به والدینم گفتم که می خواهم معمار شوم.

حتما بخوانید: زندگی‌نامه نورمن فاستر

زاها حدید دوران کودکی را در مدارس شبانه روزی انگلیس و سوئیس گذراند. پس از سپری کردن دوره دبیرستان در مدرسه راهبه های کاتولیک بغداد ، برای تحصیلات دانشگاهی به بیروت سفر کرد. او در دانشگاه آمریکایی بیروت مدرک ریاضیات را اخذ نمود.

تحصیلات دانشگاهی و تاسیس دفتر معماری

هنوز نبوغ خارق العاده اش در معماری شکوفا نشده بود که در ۲۲ سالگی تصمیم گرفت برای تحصیل در مدرسه معماری عازم لندن شود. استادان برجسته ای چون رم کولهاس (Rem Koolhaas)، الیا زنگلیس (Elia Zenghelis) و برنارد تسومی (Bernard Tschumi) در این مدرسه فنون معماری را به زاها حدید یاد دادند. پس از فارغ التحصیلی در سال ۱۹۷۷ از طریق یکی از اساتید خود، با یکی از مهندسین زبده به نام پیتر رایس (Peter Rice) آشنا شد و معماری را با وی آغاز کرد. پس از سه سال کار بی وقفه، تابعیتش را از انگلستان گرفت و دفتر معماری خود را با نام ((زاها حدید آرشیتکتز))( Zaha Hadid Architects) برای دانشجویان جوان و بااستعداد افتتاح کرد.

او تدریس در این رشته را در دانشگاه های بزرگی چون هاروارد،کمبریج، شیکاگو و کلمبیا (Harvard, Cambridge, Chicago and Colombia) آغاز نمود. زاها حدید  ۴۵ سال فعالیت حرفه ای در کارنامه خود دارد. در این مدت با استفاده از ترکیب خطوط هندسی شکسته و تقسیم یک منظره به چند دیدگاه ، رویکردی جدید را در معماری نوین پایه گذاری کرد. این رویکرد امروزه به عنوان معماری ساختار شکنانه  یا واسازی شناخته می شود.

شروع معماری با ایستگاه آتش نشانی ویترا (vitra)

طرح های اولیه زیادی از زاها حدید در مجلات معماری چاپ می شد. این اتودها از همان ابتدا آنقدر تخیلی و دور از باور بود که هیچکس حاضر به ساخت آن نبود. بسیاری از منتقدان این شکل ها را بسیار عجیب و غریب و بلند پروازانه خوانده اند. یکی از مهندسین ساخت مرکز علمی فائنو (Phaeno) در آلمان می گوید: فقط ماه ها طول کشید تا شکل این سازه را بفهمیم.

در سال ۱۹۹۴  زاها حدید یکی از طرح های ساخته نشده خود را برای ساخت اپرای ملی ولز (Wales) ارائه داد. این طرح توسط هیئت داوران مسابقه به عنوان بهترین طرح انتخاب شد. اما متأسفانه دولت ولز(Wales)  از پرداخت هزینه های آن امتناع ورزید. و در نهایت کار به یک معمار دیگر با سقف آرزوهای پایین تر سپرده شد. تجربه اپرای ملی ولز (Wales) دلسرد کننده بود و زاها حدید در سال ۱۹۹۵ تصمیم گرفت معماری را برای همیشه کنار بگذارد.

اما حدید در زبان عربی به معنای آهن است. ملکه منحنی ها مثل سازه هایی که امیدوار بود روزی به مرحله اجرا برسد، آرزوهایش نیز تسلیم ناپذیر بودند. سر انجام طرح های تخیلی زاها حدید در تقابل با فناوری پیروز شد و اثبات کرد که می توان چشم اندازهای زیبایی ساخت. اولین ساختمان تکمیل شده زاها حدید یک ایستگاه آتشفشانی در مرز بین سوئیس و آلمان برای شرکت مبلمان ویترا(vitra) بود.

پروژه ایستگاه آتش نشانی ویترا (vitra) سکوی پرتابی در حرفه معماری وی محسوب می شود. زاها حدید هم اکنون با ساخت ۴۰ پروژه در سراسر جهان و جوایز و افتخارات بیشمار، یکی از بهترین معماران معاصر در دنیا محسوب می شود.  جمله معروف او به تیم طراحی اش این بود: من نمی خواهم ساختمان را ببینم ، فقط می خواهم منظره ای را تماشا کنم.

پروژه های زاها حدید که در  ایران ساخته شده است

معماری زاها حدید

در ایران پروژه هتل فرشته پاسارگاد به دست این معمار مشهور طراحی شده است. در مسابقه طراحی فاز دوم برج میلاد، زاها حدید مقام اول را کسب نمود که به علت برخی مخالفت ها به مرحله اجرا نرسید.

علت این امر این بود که عده ای تصور می کردند ارتفاع برج های دوقلوی  فاز دوم خیلی زیاد است و جلوی دیده شدن برج میلاد را خواهد گرفت.

ایده هایی از جنس خلاقیت و جسارت

او درباره سبک خود در معماری می گوید: ما با ایده های هنجاری سر و کار نداریم. اغلب مردم فکر می کنند شکل یک ساختمان حتما باید مستطیل باشد. هر چیز که در جهان پیرامون ماست مستطیل نیست. پس ایده های بسیاری در جهان معماری وجود دارند که هنوز کشف نشدند. کارهای من هیچ ربطی به قانون شکنی ندارد من فقط از کپی برداری پروژه های قبلی فرار میکنم.

او با دیدگاه های خود ، همه مرزهایی که از یک ساختمان انتظار داریم را جابجا کرد و در قرن بیست و یکم تعریف جدیدی از معماری را ارائه نمود.

حتما بخوانید: زندگی‌نامه فرانک لوید

با گذشت سال ها، سبک های او از زوایای تیز قبلی به فرم های پیچیده و منحنی تغییر یافت. این موضوع سبب شد تا رسانه ها لقب ملکه منحنی ها را برای وی انتخاب کنند.

سازه های او اقتباسی از خطوط خوشنویسی به زبان عربی بود که در نوجوانی و جوانی به یاد داشت. به عقیده او دانشجویان عرب و فارس زبان، هویت این خطوط را بیش از دیگر دانشجویان درک می کنند.

سیاره ای در مدار خودش

بیوگرافی زاها حدید

زاها حدید یکی از اسطوره های معماری بود که در جهان گشت می زد و جاذبه های مشهوری را ایجاد می نمود . برخی از معروف ترین پروژه های معماری زاها حدید مرکز فرهنگی حیدر علیف (Heydar Aliyev). مرکز ورزش های آبی لندن، ساختمان مرکزی BMW و استادیوم فوتبال الجنوب قطر می باشد.

حدید در حال ساخت جهان خودش بود. جایی که همه چیز می توانست هم زمان در کنار هم وجود داشته باشد. رم کولهاس (Rem Koolhaas)، معمار برجسته هلندی او را به یک سیاره در مدار خودش تشبیه نموده است. به عقیده او این سیاره همه عناصر اولیه برای توصیف شکل هایی فراتر از ذهن را در درون خود داشت.

زاها حدید در پاسخ به این سوال که چرا در عراق معماری را ادامه نداده است، اینگونه می گوید. ((من یک عرب هستم. دختری از کشور عراق که سرزمینش را دوست دارد. اما در آن زمان شغل معماری برای یک دختر در کشورم کمی پیچیده بود. به خاطر دارم که روزی آقایی به من گفت که این شغل مناسب یک دختر عراقی نیست. اما سال ها بعد همین مرد را در یکی از نمایشگاه هایم دیدم که برای بازدید از کارهایم آمده بود.

حتما بخوانید: زندگی‌نامه رنزو پیانو

از عراق تا بحال کسی با من تماس نگرفته و از من دعوت نکرده است. اگر از من کاری بخواهند، حتما پاسخ می دهم. آنچه من از ته قلبم دوست دارم در کشورم تأسیس کنم مدارس، بیمارستان ها و موسسات اجتماعی ست.))

خاطره ای از دریافت مدال سلطنتی

مدال طلای سلطنتی هر ساله با تائید ملکه انگلستان، توسط موسسه سلطنتی معماران بریتانیا به افرادی که در پیشرفت معماری تاثیر داشته باشند، اهدا می شود.  زاها حدید این مدال را در سال ۲۰۰۶ طی مراسمی در شهر لندن از این موسسه دریافت نمود. او در این باره می گوید: وقتی با من تماس گرفتند و گفتند برنده شدی اصلا انتظارش را نداشتم. من وسط استادیوم توکیو سخت مشغول کار بودم . وسط بحبوحه کار، این خبر خیلی برایم خاطره انگیز بود. من کشور انگلستان را برای زندگی و کار انتخاب کردم. پس خیلی خوب است که از طرف ملکه انگلستان مورد تائید قرار بگیرم. این مدال فقط برای من نیست. برای همه افرادیست که در دفتر من کار می کنند.

زندگینامه زاها حدید

خاموشی و آرامش ابدی در میامی فلوریدا

زاها حدید شهرتی جهانی داشت. وی همچون پرنده ای از لندن به نیویورک، کره، ایتالیا ، قطر و بسیاری از کشور های دنیا نقل مکان می کرد. سر انجام در ۶۵ سالگی در میامی شهر مورد علاقه خود آرام گرفت. در تاریخ ۳۱ مارس ۲۰۱۶ جهان معمار مشهور بین المللی خود را در اثر سکته قلبی از دست داد. زاها عاشق میامی بود. در آنجا آرامش میافت و مأمن همیشگی اش بود.

هم اکنون شور و اشتیاق معماری در کارمندان او زنده است و تلاش می کنند کاری را که او شروع کرده است به اتمام برسانند. وی هیچگاه ازدواج نکرد و فرزندی نداشت. فرزندان او سازه هایی هستند که در ۴۴ کشور دنیا نام و یاد او را زنده نگاه می دارند. این زن قدرتمند یک نخبه خلاق در معماری نوین بود که تا سال ها کسی مانند او وجود نخواهد داشت…

منبع: zaha hadid

One thought on “زاها حدید – داستانی از نبوغ معماری در قرن

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *